Uwolnic wzrost gospodarczy tak, aby raz na zawsze rozwiazac problem masowego bezrobocia uderzajacy w szczególnosci w mlodych ludzi; dzialania na rzecz przemyslowego renesansu Europy w celu poprawy jej konkurencyjnosci w swiecie; ochrona dostepnych zasobów i bardziej efektywne ich zagospodarowanie dla zwiekszenia atrakcyjnosci Starego Kontynentu. Powyzsze trzy cele sa priorytetami decydentów politycznych i naleza do podstawowych postulatów zglaszanych przez ruchy obywatelskie w calej Europie. Choc maja one wzajemnie uzupelniajacy sie charakter, wymagaja jednoczesnie wlasciwego wzajemnego zrównowazenia w skali calego kontynentu, jak równiez na poziomie lokalnych skupisk ludnosci.

Ponad trzech na czterech Europejczyków mieszka obecnie na terenach miejskich. Ósma edycja konkursu "zielonej stolicy Europy" przyznawany na podstawie dwunastu wskazników zwiazanych z ochrona srodowiska i klimatu, obrazuje chec europejskich miast postawienia na walory jakosciowe srodowiska, jako sposobu na przyciagniecie przedsiebiorstw, naukowców i studentów.

Odzyskanie konkurencyjnosci przez Europe nie bedzie trwale, jezeli nie bedzie obejmowac calosci kontynentu, tzn. zarówno obszarów miejskich, jak i wiejskich. Aby podtrzymanie rozwoju gospodarczego bylo mozliwe w dluzszej perspektywie, nalezy uwzglednic jego dualny wplyw na srodowisko: w poczatkowych etapach lancucha produkcji eksploatacja zasobów naturalnych prowadzi do ich stopniowego wyczerpywania; z kolei na koncowych etapach tegoz lancucha zwieksza sie ilosc odpadów i zanieczyszczen majacych wplyw na srodowisko naturalne.

W zwiazku z tym konieczne jest, zeby Europa podjela sie roli pioniera, czyniac z gospodarki cyrkulacyjnej i efektywnosci w wykorzystaniu zasobów naped motor wlasnego wzrostu gospodarczego. Komisja Europejska analizowala juz tego rodzaju koncepcje, przyjmujac w lipcu komunikat w sprawie gospodarki cyrkulacyjnej.

W obliczu stopniowego wyczerpywania sie zasobów niezbednych dla funkcjonowania nowoczesnych gospodarek, model gospodarki cyrkulacyjnej zapewnia pragmatyczne i skuteczne rozwiazania. Zamykajac cykle obiegu surowców, wody i energii, ten "nowy" model pozwala gospodarce rozwijac sie przy jednoczesnym zmniejszeniu sie skali emisji i oddzialywania na srodowisko.

Gospodarka cyrkulacyjna opiera sie na zmianie paradygmatu, gdyz z w jej ramach odpady jednych staja sie zasobami i surowcami innych. Stanowi wiec gospodarke odzysku i ponownego wykorzystania zasobów, ale równiez, a wlasciwie przede wszystkim, gospodarke odtwórcza! W ten sposób prowadzi do glebokiego przeksztalcenia lancuchów produkcji, jak i standardów konsumpcji oraz umozliwia zerwanie z uzaleznieniem tempa wzrostu PKB od oddzialywania na srodowisko naturalne i od zuzycia zasobów naturalnych.

Swiatowy lider w dziedzinie gospodarki odpadami i odzysku energii, recyklingu scieków, oraz prekursor efektywnosci energetycznej budynków, Veolia jest kluczowym aktorem nowej gospodarki przeksztalcajacej odpady w zasoby.

Niezbedna bedzie kreatywnosc i zdolnosc opracowania nowych modeli ekonomicznych dla miast tak, aby efektywniejsza gospodarka zasobami nie pociagala za soba nowych obciazen dla wydatków publicznych, jak i dla przedsiebiorstw przemyslowych, których jakosc oferty i konkurencyjnosc powinny byc zabezpieczone. Unia Europejska moze sprzyjac wyzej wymienionym zmianom, w szczególnosci dzieki odpowiedniemu podejsciu regulacyjnemu, które stymuluje dzialania innowacyjne oraz promuje inicjatywy na rzecz wykorzystania alternatywnych zasobów.

Takie jest wlasnie przeslanie przedstawionych dalej dwunastu rekomendacji - wydanych na bazie doswiadczen zdobytych w terenie przez 190000 naszych pracowników - adresowanych do nowo wybranych czlonków Parlamentu Europejskiego oraz nowej Komisji Europejskiej. Omawiane elementy odpowiadaja zasadom gospodarki cyrkulacyjnej, która naszym zdaniem jest koniecznym warunkiem dla powrotu na sciezke trwalego i zrównowazonego wzrostu gospodarczego w Europie, która jednoczesnie pozwoli podniesc poziom zycia mieszkanców kontynentu oraz zapewnic ochrone srodowiska naturalnego.

1. Przejscie w kierunku gospodarki nisko emisyjnej powinno zostac opracowane i wdrozone majac na uwadze podwójny cel, jakim jest poprawa bezpieczenstwa energetycznego oraz zwiekszenie niezaleznosci energetycznej.

Gospodarka cyrkulacyjna przyczyni sie do silnego wzrostu wydajnosci wykorzystania zasobów srodowiska naturalnego: odpowiada wiec celom wyznaczonym przez UE w zakresie efektywnosci eksploatacji zasobów. Pozwoli nie tylko na optymalne wykorzystanie wody, surowców naturalnych, ale takze zasobów energetycznych. W dziedzinie polityki energetycznej priorytetem na dzien dzisiejszy jest wzmocnienie spójnosci celów w zakresie przeciwdzialania zmianom klimatycznym z celami w sferze bezpieczenstwa i niezaleznosci energetycznej.

Efektywnosc energetyczna jest najskuteczniejszym sposobem laczenia dekarbonizacji gospodarki i poprawy poziomu bezpieczenstwa energetycznego UE.

Dzieki wdrozeniu polityki na rzecz efektywnosci energetycznej potencjalna skala redukcji zuzycia paliw kopalnych jest znacznie wieksza niz zastapienie energii z paliw kopalnych przez odnawialne zródla energii. Wlasciwa polityka w tej dziedzinie moze równiez przyczynic sie do rozwoju nowych form dzialalnosci gospodarczej w panstwach czlonkowskich. Beda one pojawiac sie na poziomie lokalnym, w regionach i miastach, tworzac nowe trwale miejsca pracy, stymulujac wzrost i zmniejszajac stopien zaleznosci energetycznej. Efektywnosc energetyczna jako podstawowa zasada i instrument strategiczny nie jest de facto dostatecznie uwzgledniana przez europejskich i krajowych decydentów politycznych.

Na poziomie UE przyjeto wiazacy cel zwiekszenia efektywnosci wykorzystania energii o 20% do 2020 r. UE prawdopodobnie zblizy sie do zalozonego poziomu, ale go nie osiagnie, podczas gdy cele w zakresie emisji dwutlenku wegla CO2[1] i energii odnawialnej[2] w UE zostana przekroczone (wiazace cele zostaly przyjete w tych obszarach w 2008 r). Korzysci z podejscia opartego na wiazacych poziomach sa zatem wymierne i stanowia przydatna lekcje dla decydentów odpowiedzialnych za ksztaltowanie polityki publicznej w okresie po 2020r. W czasach kryzysu gospodarczego i energetycznego efektywnosc energetyczna w powiazaniu z dywersyfikacja zródel energii moze stac sie sposobem na przeciwdzialanie glównym zagrozeniom wynikajacym z konfliktu rosyjsko-ukrainskiego.

W zwiazku z tym warto wprowadzic parametr "efektywnosci energetycznej" w kazdej odpowiedniej polityce unijnej (w szczególnosci w dziedzinach konkurencji, handlu, transportu, przemyslu i innowacji). Europejscy politycy powinni rozwazyc zdefiniowanie obowiazkowych celów w zakresie efektywnosci energetycznej w horyzoncie lat 2020 i 2030 (celów opartych na wymiernych wskaznikach wydajnosci energetycznej wlasciwych dla kazdego sektora i okreslonych jako oszczednosci osiagniete z stosunku do energii pierwotnej) oraz stworzenie mechanizmów prawnych i finansowych, które zacheca panstwa czlonkowskie do przestrzegania przez ustalonych celów.

Produkcja ciepla odpowiada prawie 50% calkowitego zuzycia energii w Europie. Jednoczesnie znaczne zmniejszenie zuzycia energii w UE - w szczególnosci energii z paliw kopalnych - jest osiagalne tylko poprzez wdrozenie prawdziwej polityki cieplnej na poziomie calej Unii.

Jednym z glównych sposobów mogacych pomóc UE osiagnac cele w zakresie efektywnosci energetycznej jest redukcja zuzycia ciepla i zwiazanej z nia emisji gazów cieplarnianych. Cieplo sklada sie na prawie 50% calkowitego zuzycia energii w Europie. Ponadto 70% energii zuzywanej w budynkach sluzy celom grzewczym. Redukcje zuzycia ciepla mozna osiagnac poprzez wspieranie i stymulowanie rozwiazan przynoszacych szybkie rezultaty, o odpowiednio duzej skali i przy akceptowalnych kosztach. Do rozwiazan tego rodzaju zasadniczo nalezy zaliczyc kontrakty o efekt energetyczny (KEE), miejskie sieci cieplownicze, przedsiewziecia w zakresie produkcji skojarzonej, jak równiez wykorzystanie biomasy, zasobów geotermalnych, pomp ciepla i cieplnej energii slonecznej.

Wdrozenie dlugoterminowych umów typu KEE (Energy Perfomance Contracting - EPC po angielsku) na potrzeby systemów ogrzewania i klimatyzacji w budynkach jest podstawowym sposobem poprawy efektywnosci energetycznej. =Rozwój przedsiebiorstw dostarczajacych uslugi, energetyczne (ESCO po angielsku) znaczaco przyczynilby sie do zwiekszenia dynamiki tworzenia nowych miejsc pracy. Zachecaloby to równiez do finansowania inwestycji w projekty z zakresu efektywnosci energetycznej w zakresie, tak aby ich rentownosc zostala zabezpieczona dlugoterminowymi zobowiazaniami gwarantowanymi przez specjalistycznych dostawców uslug energetycznych.

W odniesieniu do emisji gazów cieplarnianych rekuperacja ciepla pochodzacego z zakladów przemyslowych, elektrowni, osrodków danych lub nawet oczyszczalni scieków, a nastepnie jego ponowne wykorzystanie w miejskich sieciach cieplowniczych pozwoli zapewnic dostep do bardzo istotnych niskoemisyjnych zródel energii. Ten rodzaj odzysku energii jest naturalnym elementem gospodarki cyrkulacyjnej. Warto odnotowac tutaj na przyklad cieplo wytwarzane przez przez spalarnie odpadów. Co wiecej, zastapienie importowanej ropy naftowej przez biomase produkowana lokalnie, jako paliwo do produkcji ciepla i energii elektrycznej, zmniejszyloby znaczaco emisje CO2 i przyczyniloby sie do redukcji naszej zaleznosci energetycznej.

Jednoczesnie oprócz polityki na rzecz efektywnosci energetycznej skoncentrowanej glównie na izolacji cieplnej budynków niezbedne sa takze kompleksowe dzialania w sferze produkcji i dystrybucji ciepla oraz zimna. W zwiazku z tym proponuje, zeby zagadnienia zwiazane z kontraktami o efekt energetyczny jak i z rozwojem miejskich sieci cieplowniczych i chlodniczych zostaly nalezycie uwzglednione w polityce energetycznej i klimatycznej UE. W pierwszej kolejnosci wsparcie winny otrzymac miejskie sieci cieplownicze tworzone w celu bardziej wydajnej i kompleksowej eksploatacji lokalnych zródel energii odnawialnej.

Miejskie sieci cieplownicze posiadaja jedna podstawowa zalete: cechuje je elastycznosc w zakresie dostaw energii. Moga sluzyc realizacji celu zwiekszenia udzialu odnawialnych zródel energii w energetycznym miksie UE, ulatwiajac szybkie wdrozenie na duza skale alternatywnych zródel energii w stosunku do importowanych weglowodorów.

Biomasa jest juz glównym zródlem energii odnawialnej w Europie, choc nadal daleko jej do osiagniecia swojego pelnego potencjalu. Wytwarzana i wykorzystywana lokalnie, biomasa stanowi niezbedny element gospodarki cyrkulacyjnej w dziedzinie energii. Jako substytut dla paliw kopalnych biomasa znacznie zmniejsza emisje CO2 i chroni odbiorców ciepla przed wahaniami cen charakterystycznymi dla rynków ropy naftowej i gazu ziemnego. Odpady drewniane takze stanowia istotne potencjalne zródlo paliwa, zas rozsadnie prowadzone projekty na rzecz zalesiania dodatkowo przyczynia sie do wychwytywania CO2. Uzytkowanie stalych paliw wtórnych (Solid Recovered Fuels, SPW, po angielsku), których potencjal szacuje sie na kilkadziesiat milionów ton w Europie i które pochodza przede wszystkich z biomasy, stanowiloby ogromny plus.

Miejskie sieci cieplownicze przyczyniaja sie do bardziej efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych, jak równiez innych odnawialnych zródel ciepla. Ponad 125 milionów Europejczyków (25% ludnosci UE) mieszka na obszarach, gdzie energia geotermalna moze byc wykorzystywana w sposób trwaly i zrównowazony po wlasciwym jej doprowadzeniu do miejskich sieci cieplowniczych. Ponadto miejskie sieci cieplownicze moga byc zasilane z innych nieciaglych zródel energii odnawialnej (w szczególnosci z elektrycznosci wytwarzanej z energii slonecznej i wiatrowej w przypadku wystepowania nadwyzki). Co wiecej, cieplo odpadowe produkowane przez elektrownie i zaklady przemyslowe, centra przetwarzania danych oraz systemy oczyszczania scieków mozna odzyskiwac równiez na potrzeby zasilania miejskich sieci cieplowniczych.

Zgodnie z oficjalna mapa drogowa opracowana przez EuroHeat & Power[3], w 2050 r. miejskie sieci cieplownicze moglyby dostarczac cieplo dla 50% ludnosci UE, uzywajac miksu energetycznego zlozonego w 25% z paliw kopalnych (w stosunku do 75% obecnie), 33% z wysokosprawnych pomp ciepla, 17% z biomasy i lacznie 25% ze zródel geotermalnych, energii slonecznej, energii pozyskiwanej ze spalania odpadów oraz z zakladów przemyslowych. Zmiana w tym kierunku zapewnilaby 100 miliardów euro rocznie oszczednosci na kosztach energii pierwotnej.

Energia wytwarzana ze spalania biomasy, stalych paliw wtórnych oraz odpadów moze byc uzywana w elektrowniach funkcjonujacych w cyklu skojarzonym, które wytwarzaja jednoczesnie energie elektryczna i cieplo. Tego rodzaju instalacje charakteryzuja sie dwukrotnie wyzsza wydajnoscia niz elektrownie konwencjonalne. Kogeneracja prowadzi do zmniejszenia kosztów i emisji CO2, zapewnienia niezaleznych dostaw energii elektrycznej, jak równiez do ograniczenia narazenia na wahania cen energii elektrycznej. Pelne wykorzystanie zidentyfikowanego potencjalu gospodarczego kogeneracji w Europie - szacowanego na dodatkowe 110-120 GW - znacznie przyblizyloby nas do osiagniecia strategicznych celów UE w zakresie polityki energetycznej i klimatycznej, jednoczesnie wspierajac procesy tworzenia nowych miejsc pracy i napedzajac konkurencyjnosc przemyslowa.

Zeby wdrozyc odpowiednie rozwiazania i osiagnac pozadane rezultaty, stosowne cele wymagaja nalezytego ujecia w ramach odpowiednio prowadzonych polityk publicznych. Instalacje zasilane ze zródel energii odnawialnej lub energii z odzysku nadal potrzebuja wsparcia finansowego ze strony wladz publicznych w celu skompensowania zazwyczaj wysokich kosztów inwestycji. W okresie "ubóstwa energetycznego" polityka prowadzona przez panstwa czlonkowskie powinna zachecac uzytkowników do przylaczania sie do miejskich sieci cieplowniczych i zniechecac do rezygnacji z ich uslug. Wreszcie przyjac nalezy mechanizmy regulacyjne, które zapobiegac beda dotacjom burzacym naturalna rynkowa równowage pomiedzy roznymi zródlami energii. Tego typu dotacje, sztucznie utrzymuja ceny energii elektrycznej na niskim poziomie wzgledem cen ciepla.

Wszyscy gracze obecni na rynku potrzebuja stabilnych cen CO2 ustalonych na wlasciwym poziomie tak aby stworzyc samonapedzajacy sie pozytywny mechanizm, który polega na stopniowym zmniejszaniu zuzycia paliw kopalnych na rzecz paliw ze zródel odnawialnych i odpadów, redukujac w ten sposób emisje gazów cieplarnianych.

Sama zasada ustalania cen CO2 jest tutaj kluczowa, jak wskazano w konkluzjach najnowszego raportu grupy ekspertów Miedzyrzadowego Zespólu ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC)[4].

Jednakze w swietle trudnosci napotykanych przez Europejski System Handlu Emisjami (UE ETS) zasadnicze znaczenie ma wdrozenie innych instrumentów, które doprowadza do zmniejszenia wahan  cen CO2 oraz zagwarantuja, ze europejskie przedsiebiorstwa otrzymaja i zareaguja na odpowiednie i zachecajace sygnaly oraz beda dysponowac potencjalem niezbednym do zaangazowania sie w inwestycje niskoemisyjne.

Wreszcie, w juz istniejacych jak i nowo tworzonych programach polityki energetycznej cena CO2 powinna obowiazywac w jak najwiekszej liczbie sektorów, w tym w rolnictwie i transporcie, tak aby uniknac dyskryminacji miedzy podmiotami zmuszonymi do ponoszenia ciezaru redukcji emisji gazów cieplarnianych a tymi zwolnionymi z zobowiazan w tym zakresie. Podobnie, w sektorze energetycznym (tzn. tym najmocniej dotknietym potencjalnymi podwyzkami cen CO2) wszelka dyskryminacja ze wzgledu na skale oraz wielkosc zuzycia i produkcji energii powinna zostac usunieta, aby nie zaburzac konkurencji pomiedzy podmiotami obecnymi na rynku wegla.

2. Przetwarzanie odpadów i odzysk surowców wtórnych powinny stanowic filar nowych modeli ekonomicznych - modeli bardziej zrównowazonych i stymulujacych wzrost gospodarczy.

Odzysk odpadów lezy w samym sercu koncepcji gospodarki cyrkulacyjnej i powinien stac sie jednym z glównych filarów odrodzenia przemyslowego w UE. Sektor odpadów moze i powinien przyczyniac sie do zwiekszenia efektywnosci wykorzystania zasobów w gospodarce pod warunkiem, ze w ramach polityki publicznej wdrozone zostana odpowiednio srodki w tym celu. Podejscie tego rodzaju jest zgodne z flagowa inicjatywa EU "Na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów w Europie" zapoczatkowana w 2011 r. w kontekscie Strategii Europa 2020. Inicjatywa ta wspiera proces przejscia w kierunku gospodarki niskoemisyjnej charakteryzujacej sie efektywnym wykorzystaniem zasobów i niska emisja CO2, dla osiagniecia trwalego i zrównowazonego wzrostu[5].

UE cierpi z powodu nierównomiernego pokrycia kontynentu przez instalacje do przetwarzania i odzysku odpadów w poszczególnych panstwach czlonkowskich.

Pokrycie obszaru UE przez infrastrukture pozwalajaca na odzysk odpadów jest bardzo nierównomierne. W przypadku obszarów slabo lub wcale uposazonych w tego rodzaju instalacje, glównymi czynnikami warunkujacymi sukces zmian proponowanych w dziedzinie polityki zagospodarowania odpadów powinny byc wlasciwe systemy wsparcia i pomocy. Mechanizmy te beda bardziej skutecznie niz same cele ilosciowe przedstawione w "pakiecie gospodarki cyrkulacyjnej", opublikowanym dnia 2 lipca 2014.

Nierównomierne pokrycie mozna zauwazyc takze w przypadku instalacji do usuwania odpadów, takich jak wysypiska. Tylko niektóre z nich sa wyposazone w wydajne systemy odzysku biogazu, przez co duze ilosci metanu w wysypisk nie wyposazonych w tego typu instalacje przedostaje sie do atmosfery (pod wzgledem wplywu na efekt cieplarniany metan jest ponad 25 razy bardziej szkodliwy od dwutlenku wegla).  

Zgodnie z ostatnim badaniem zleconym przez Komisje Europejska[6], pomoc finansowa UE dla projektów infrastrukturalnych w zakresie gospodarki odpadami na lata 2007-2013 szacuje sie na ponad 6 miliardów euro. W tym samym badaniu opartym na analizie róznych scenariuszy rozwojowych i opracowanym na lata 2014 - 2020 stwierdzono, ze potrzebne naklady na nowa infrastrukture niezbedna do dostosowania sie do dyrektyw dotyczacych odpadów siegaja kwot rzedu od 10 do 14 miliardów euro.

Operatorzy tacy jak Veolia sa gotowi zaangazowac sie w tego rodzaju projekty pod warunkiem, ze poprawie ulegna zasady planowania nowych instalacji do przetwarzania i odzysku. Jednoczesnie, nalezy usunac przeszkody do rozwoju tychze instalacji. W tym wzgledzie Komisja Europejska moze pomóc sektorowi przemyslowemu lepiej zrozumiec, jakie systemy wsparcia (finansowe czy niefinansowe) - na przyklad finansowanie z funduszy europejskich - moglyby uruchomic inwestycje w instalacje do odzysku odpadów w obszarach UE ubogich w infrastrukture tego typu. Systemy wsparcia, majace promowac nowe instalacje do przetwarzania i recyklingu odpadów, powinny byc dostosowane do potencjalu netto kreowania nowych miejsc pracy, jak równiez do wielkosci niewykorzystywanego i odzyskanego ciepla (zarówno w istniejacych spalarniach, jak i w zakladach do przetwarzania stalych paliw wtórnych, (patrz rekomendacja 3).

Cele europejskiej polityki w zakresie odpadów koncentruja sie glównie na odpadach komunalnych ze szkoda dla innych bogatych w zasoby strumieni odpadów.

Ponadto dla promowania odzysku odpadów nalezy okreslic standardy przemyslowe wedlug rodzaju produktów okreslajace minimalna zawartosc surowców wtórnych. Poczatkowo uregulowania te mialyby zastosowanie w zakresie zamówien publicznych, i moglyby nastepnie zostac uznane za obowiazujace w procedurach przetargowych.

W przypadku dyrektywy ramowej w sprawie odpadów oraz dyrektywy w sprawie skladowania odpadów, obejmujacych wszystkie kategorie odpadów, cele figurujace zarówno w obecnym ustawodawstwie, jak i w proponowanych nowelizacjach, maja zastosowanie tylko do odpadów komunalnych (uzupelnionych odpadami budowlanymi i odpadami rozbiórkowymi wymienionymi w dyrektywie ramowej). Odpady komunalne stanowia tylko jedna trzecia calego strumienia dostepnych odpadów.  W zwiazku z tym, na chwile obecna, zasadnicza czesc odpadów pochodzenia handlowego lub przemyslowego jest prawie zupelnie poza zakresem tychze regulacji. A takie odpady stanowia przeciez istotne zródlo energii i surowców wtórnych, czesto lepsze jakosciowo niz strumienie odpadów komunalnych. Objecie odpadów handlowych i przemyslowych (wykluczajac odpady niebezpieczne) przez przyjete cele poprawiloby znacznie skale oddzialywania obu dyrektyw.    

Zeby osiagnac zalozone cele, nalezy opracowac ekonomicznie akceptowalny sposób pelnego wykorzystania wszystkich rodzajów odpadów nadajacych sie do odzysku. Transformacja na rzecz bardziej wydajnych ekonomicznych modeli wykorzystania zasobów jest jedna z odpowiedzi na rosnace zagrozenie wynikajace z wahan cen surowców i ich coraz wiekszej rzadkosci. Na przyklad, ceny ropy naftowej i gazu ziemnego, które, z wyjatkiem lat 70-tych, (w ujeciu realnym) byly stabilne lub spadaly w XX wieku, praktycznie potroily sie miedzy 2000 r. i 2012 r. Z kolei indeks cen metali który, tak jak i wiekszosci innych produktów, znizkowal (w ujeciu realnym) w XX wieku, takze wzrósl trzykrotnie miedzy 2000 r. a 2012 r.[7]

Wszystkie te zmiany maja niebagatelny wplyw na mozliwosci efektywnego planowania dzialalnosci ekonomicznej, planowania inwestycji i wdrazania stabilnych modeli biznesowych przez podmioty sektora przemyslowego[8].

Analiza porównawcza polityk UE w sferze gospodarki odpadami nie jest do konca obiektywna z powodu róznic w metodologiach oceny procesów odzysku odpadów.

UE musi zapewnic porównywalnosc wynikowych danych, przyjmujac wspólne definicje poszczególnych kategorii odpadów i opracowujac ujednolicone dane statystyczne. W szczególnosci nalezy zagwarantowac, ze panstwa czlonkowskie korzystaja ze wspólnej definicji "odpadów resztkowych"(czyli nieodzyskanych odpadów), zeby umozliwic stosowna orientacje i kontrole nad procesami ciaglej redukcji ilosci takich odpadów. W miejsce róznych metod uzywanych obecnie, jednolita metoda powinna zostac narzucona na poziomie calej UE na potrzeby opracowywania i przekazywania statystyk dotyczacych odpadów, jak równiez dla oceny stopnia ich recyklingu w kazdym panstwie czlonkowskim. Dotychczasowe systemy rozszerzonej odpowiedzialnosci producentów (ROP) moga prowadzic do zaburzenia konkurencji.

W ostatnich dziesiecioleciach na obszarze UE pojawilo sie wiele róznych systemów ROP. W celu zapewnienia uczciwej konkurencji pomiedzy wszystkimi systemami a takze ich skutecznosci, powinny one funkcjonowac zgodnie z kanonem wspólnych zasad. Jasne i stabilne ramy dla ROP powinny zostac zdefiniowane w formie wytycznych europejskich, zwlaszcza w sferze zarzadzania, rentownosci, i wdrozenia. Wytyczne powinny gwarantowac, ze obciazenia finansowe w systemach ROP uwzgledniaja kryteria eko-projektowania produktów wprowadzanych na rynek, takie jak modularnosc, trwalosc, mozliwosc ponownego wykorzystania i recyklingu.

3. Teraz bardziej niz kiedykolwiek, polityka UE w dziedzinie gospodarki wodnej musi byc oparta na faktach tak, aby chronic nasze zasoby wodne i zapewnic niezbedne inwestycje w zrównowazony rozwój i wydajnosc naszej infrastruktury, oferujace realne gwarancje realizacji prawa dostepu do wody i urzadzen sanitarnych.

W ostatnich latach UE stala sie polem bitwy, na którym tocza sie debaty ideologiczne dotyczace ladu regulacyjnego i sposobu zarzadzania w sektorze gospodarki wodnej. Z jednej strony, woda pitna zostala wylaczona z dyrektywy dotyczacej umów koncesyjnych w celu zwolnienia niektórych uczestników rynku z wymogów przejrzystosci nalozonych przez dyrektywe. Z drugiej strony, pojawila sie pierwsza europejska inicjatywa obywatelska (EIO), której celem jest wzmocnienie w Europie praw czlowieka w zakresie dostepu do wody. Postulat ten stanowi konsensus pod warunkiem, ze ten szczytny cel zostanie zrealizowany przy równoczesnym wykluczeniu uslug zwiazanych z woda z zakresu obowiazywania zasad rynku wewnetrznego.

Niestety, zamiast wiekszej jasnosci i przejrzystosci skutkiem debat i dyskusji jest rosnace zamieszanie. Dyskusje te moga spowolnic proces poglebienia polityki UE w dziedzinie wody, bedacej przeciez kluczowym elementem "acquis communautaire". Majac na uwadze róznorodnosc metodologii i strategii w sektorze gospodarki wodnej, Unia Europejska powinna bardziej niz kiedykolwiek starac sie ustanowic zestaw instrumentów polityki publicznej opartych na konkretnych i wymiernych danych.

Jakosc wód powierzchniowych w Europie musi byc stale podnoszona i monitorowana.

Choc jakosc wód powierzchniowych generalnie poprawila sie w ostatnich latach, pierwotny cel dyrektywy ramowej w sprawie wody, tj. zapewnienie dobrego stanu ekologicznego wód europejskich ,nie zostanie osiagniety ani w 2015 r. ani w 2020 r. Ogólnie rzecz biorac, stan wód gruntowych nie ulega poprawie; a w wielu regionach nawet ulega pogorszeniu. Nowe zwiazki chemiczne, opracowane w laboratoriach farmaceutycznych i kosmetycznych, nieprzerwanie pojawiaja sie na rynku, pociagajac za soba (w przypadku uwolnienia do srodowiska) nieokreslone jeszcze ryzyko dla zdrowia ludzi, fauny i flory. Nowe, oparte na nanotechnologiach branze kreuja równiez nowe zagrozenia, których wplyw na zdrowie i srodowisko nie zostal jeszcze w pelni oceniony. Nalezy podjac zdecydowane dzialania na rzecz poprawy sytuacji oraz zmniejszenia tego rodzaju ryzyka i zagrozen. Pelne wdrozenie obowiazujacych regulacji w dziedzinie wody i lepsza koordynacja przepisów wykonawczych powinny stanowic priorytet dla UE. Nalezy równiez promowac unieszkodliwianie i przetwarzanie u zródla substancji szczególnie niebezpiecznych, wzmocnienie wspólpracy i dialogu z konsumentami, z branzami wykorzystujacymi lub produkujacymi wyroby zanieczyszczajace srodowisko oraz z organizacjami dzialajacymi w zakresie gospodarki wodnej. Konieczne jest, wreszcie, powszechniejsze wykorzystanie zbiorowych systemów usuwania i oczyszczania scieków. 

Scieki sa zasobami podlegajacymi niewystarczajacemu wykorzystaniu i odzyskowi: optymalne nimi zarzadzanie, a takze osadami sciekowymi moze pozwolic Europie efektywniej wykorzystywac zasoby, sprzyjajac gospodarce cyrkulacyjnej, takze w jej wymiarze dotyczacym efektywnosci energetycznej.

Nalezy podjac nastepujace kroki w celu zapewnienia optymalnego wykorzystania zasobów zawartych w sciekach: promowanie recyklingu wody zgodnie ze standardami chroniacymi przed zagrozeniami dla zdrowia i srodowiska, wspieranie ponownego wykorzystania osadów sciekowych, w tym ich zastosowania w rolnictwie, jak równiez dzialanie na rzecz stworzenia mechanizmów rynkowych dla produktów przetworzonych.

Instrument przyjety na poziomie UE powinien sluzyc ustanowieniu minimalnych standardów jakosci potwierdzonych naukowo i gwarantujacych bezpieczne ponowne wykorzystanie wody po oczyszczeniu, zwlaszcza na potrzeby nawodnien w rolnictwie, sektorze wykorzystujacym prawie 70% pobranej wody[9]. Prawnie wiazace standardy pomoga zyskac poparcie opinii publicznej dla tego rodzaju nowatorskich rozwiazan charakteryzujacych niskim zuzyciu wody. Przystepujac do recyklingu scieków, przeksztalcamy szkodliwe czynniki w zasoby, zwiekszamy wydajnosc na metr szescienny wody pobranej ze srodowiska oraz zmniejszamy pobór slodkiej wody. Standardy te przyczynilyby sie do ujednolicenia norm i praktyk dotyczacych produktów spozywczych importowanych i produkowanych lokalnie. Równiez proces sztucznego zasilania wód gruntowych powinien podlegac regulacji zgodnie z takimi standardami.

Chociaz od niedawna chroniony w ramach katalogu praw czlowieka, nawet w Europie dostep do wody pitnej i urzadzen sanitarnych nie jest zawsze zagwarantowany. Niezbedne sa znaczace inwestycje w infrastrukture wodna i sanitarna w celu rzeczywistej realizacji przyslugujacego wszystkim prawa.

Wedlug Swiatowej Organizacji Zdrowia, 19 milionów ludzi nie ma dostepu do odpowiednio zabezpieczonego zródla wody pitnej, a okolo 100 mln ludzi wciaz nie ma dostepu do wody biezacej w swoich domach w Europie (w tym na Kaukazie[10]). Odpowiedzialnosc za zapewnienie obywatelom dostepu do wody pitnej spoczywa na wlasciwych organach wladzy publicznej bez wzgledu, jaki podmiot (publiczny czy prywatny) zajmuje sie zapewnieniem zaopatrzeni w wode.

Znaczna czesc kosztów zwiazanych z zaopatrzeniem w wode wynika ze sposobów i metod utrzymania, renowacji i rozbudowy niezbednej infrastruktury. Na taka infrastrukture skladaja sie widoczne instalacje - zaklady produkcji wody pitnej i oczyszczalnie scieków - oraz instalacje podziemne - sieci dystrybucji wody pitnej i kanalizacji. Srednio, sieci reprezentuja 75% kosztów utrzymania, lecz ich niewidoczny charakter sprawia, ze czesto czynnosci konserwacyjne podejmuje sie w niewystarczajacym zakresie. Potrzeby inwestycyjne sa znaczne, szczególnie w Europie Srodkowej i Wschodniej (200 miliardów euro niezbedne dla podjecia przez kraje czlonkowskie inwestycji koniecznych dla dostosowania sie do wymogów dyrektyw UE[11]), ale takze w Europie Zachodniej (w ciagu najblizszych 5 lat 90 miliardów euro jest potrzebne w celu modernizacji infrastruktury wodnej).

Biorac pod uwage ogromne potrzeby inwestycyjne, rozbudowa i modernizacja istniejacej infrastruktury wodnej wymaga odpowiednich instrumentów finansowych. Zastosowanie takich mechanizmów finansowania wynika z wprowadzenia w zycie zasady zrównowazonego zwrotu kosztów, przewidzianej w art. 9 dyrektywy ramowej w sprawie wody[12]. Mechanizmy te musza byc dostepne dla wszystkich podmiotów niezaleznie od ich charakteru. Inwestycje sa tym bardziej pilne w panstwach czlonkowskich, w których znaczna czesc obywateli nie jest w stanie sprostac dalszym podwyzkom cen wody.

Zaopatrzenie w wode i uslugi wodne sa z natury dzialalnoscia o charakterze lokalnym. Choc utrudnia to porównania uslug pomiedzy róznymi krajami i regionami, konieczne jest, zeby operatorzy i interesariusze dysponowali zestawem danych opartych na jednolitej podstawie.

Konsultacje w sprawie jakosci wody pitnej w UE, które zapoczatkowaly w marcu debate na temat "benchmarkingu" uslug wodnych, stanowia próbe odpowiedzi Komisji na europejska inicjatywe obywatelska Right2Water. Termin "benchmarking" jest zazwyczaj uzywany w kontekscie inicjatyw opartych na dobrowolnym zaangazowaniu i zachowaniu poufnosci. Dzisiaj wydaje sie niezbedne opracowanie wskazników wydajnosci majacych dostarczyc obywatelom UE danych na temat jakosci wody pitnej oraz efektywnosci uslug wodnych, z których korzystaja. Przejrzystosc jest podstawowym elementem prawa dostepu do wody i urzadzen sanitarnych.

Systemy wskazników wydajnosci powinny zostac ustanowione w panstwach czlonkowskich, w których dotychczas nie istnialy. Powinny podlegac harmonizacji w celu zapewnienia minimalnego poziomu porównywalnosci uslug wodnych. Co wazniejsze, takie systemy informacji powinny byc dostepne i calkowicie otwarte dla spoleczenstwa, jak ma to miejsce w Wielkiej Brytanii i Francji, aby umozliwic uzytkownikom wody i obywatelom dostep do wyzszej jakosci swiadczen o ze strony dostawców wody. Podjecie tych nowych kroków wymaga od wszystkich operatorów w sektorze wody pitnej i scieków, jak równiez wladz publicznych odpowiedzialnych za gospodarke wodna, niezaleznie od ich charakteru, obowiazkowej publikacji tego rodzaju wskazników, których dostepnosc i dokladnosc powinna podlegac regularnej kontroli.