"Pokój na świecie nie mógłby być zachowany bez twórczych wysiłków na miarę grożących mu niebezpieczeństw. Wkład, jaki zorganizowana i żyjąca Europa może wnieść w cywilizację, jest niezbędny dla utrzymania pokojowych stosunków". Są to słowa z deklaracji Schumana z 9 maja 1950 roku, które podejmuje Jean-Dominique Giuliani, aby przypomnieć Europejczykom, że osiągnięcia Unii Europejskiej nie zapobiegają międzynarodowej niestabilności, o której dawno zapomnieliśmy. Pośród tej niepewności Europa pozostaje światowym punktem odniesienia w zakresie demokracji i rządów prawa w odpowiedzi na wzrost ekstremizmu i populizmu. Musi zatem pokazać, że jest silna, i stać na straży swoich wartości w obliczu globalnych wyzwań.

Utworzona z inicjatywy Fundacji Roberta Schumana Schuman Network jest siecią think tanków, która zrzesza 23 podmiotów z 13 europejskich krajów. Jej celem jest wzmocnienie synergii między ekspertami do spraw europejskich. Te ramy wymiany pozwalają konfrontować punkty widzenia i wzbogacać analizy na tematy takie jak spójność społeczna, dynamika gospodarcza, polityka zagraniczna Unii Europejskiej i jej stosunki międzynarodowe. Od momentu powstania sieci opublikowano ponad 160 artykułów, co dowodzi prawdziwego intelektualnego zaangażowania w integrację europejską.

Z okazji 75. rocznicy deklaracji Schumana Fundacje De Gasperiego i Schumana organizują 13 maja w Rzymie wydarzenie poświęcone europejskiemu dziedzictwu Schumana i De Gasperiego - ojców założycieli Unii Europejskiej. Obrady zakończy Antonio Tajani, włoski minister spraw zagranicznych.

6 maja ministrowie kultury z krajów nordyckich i bałkańskich obradowali w Helsinkach, aby omówić ochronę dziedzictwa kulturowego w przypadku kryzysu lub wojny. Ukraiński minister kultury Mykoła Toczycki wziął udział w spotkaniu jako gość specjalny. To nieformalne posiedzenie umożliwiło ministrom kontynuowanie dyskusji rozpoczętych na konferencji w Sztokholmie w ubiegłym roku.

6 maja prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski spotkał się z sekretarzem generalnym Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Mathiasem Cormannem w celu omówienia roli tej organizacji międzynarodowej w rozwoju i realizacji planu odbudowy Ukrainy. W najnowszym raporcie OECD na temat Ukrainy, opublikowanym tego samego dnia, zauważono, że ukraińska gospodarka wykazała się odpornością, w 2025 roku jej PKB powinno wzrosnąć o 2,5%, a w 2026 o 2,0%. Pomimo sytuacji w zakresie bezpieczeństwa, wzrost ten mógłby być silniejszy, gdyby okoliczności uległy poprawie.

8 maja europosłowie zagłosowali za przedłużeniem środków liberalizacji handlu z Ukrainą, które początkowo miały obowiązywać do 5 czerwca 2025 roku. Decyzja ta utrzymuje zawieszenie ceł i kontyngentów do czerwca 2028, w szczególności dla sektora stalowego, w celu wsparcia rozdartej wojną ukraińskiej gospodarki. Chodzi o zagwarantowanie Ukrainie istotnych przychodów z eksportu poprzez dalsze otwarcie rynku europejskiego.

9 maja, w Dniu Europy, międzynarodowa koalicja 39 europejskich państw oficjalnie zatwierdziła we Lwowie utworzenie specjalnego trybunału ds. ścigania zbrodni agresji Rosji przeciwko Ukrainie. W obecności premiera Ukrainy Denysa Szmyhala i Wysokiej Przedstawicielki Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Kai Kallas państwa stworzyły międzynarodowy trybunał uprawniony do ścigania wysoko postawionych osób za zbrodnię agresji przeciwko Ukrainie.

10 maja przywódcy Francji, Niemiec, Polski, Zjednoczonego Królestwa i Ukrainy spotkali się w Kijowie. Pięciu przywódców podtrzymało swoją gotowość do wynegocjowania kompleksowego i bezwarunkowego zawieszenia broni na 30 dni, aby pozostawić miejsce na dyplomację. Zgodzili się przyjąć surowsze sankcje wobec Rosji, gdyby ta odmówiła zawieszenia broni, a także przyjąć 17. pakiet unijnych sankcji, który byłby skoordynowany z sankcjami nałożonymi przez Zjednoczone Królestwo, Norwegię i USA.

Konklawe wybierające głowę Kościoła Katolickiego trwało zaledwie 24 godziny - od 7 do 8 maja. 133 kardynałów z 69 krajów spotkało się w Kaplicy Sykstyńskiej i na 267. papieża, następcę Franciszka, wybrało amerykańsko-peruwiańskiego kardynała Roberta Francisa Prevosta. Od pierwszego wystąpienia nowy papież, który wybrał imię Leon XIV, wzywa do pokoju i rozbrojenia na świecie.

11 maja papież Leon XIV odmówił swoją pierwszą niedzielną modlitwę z Bazyliki Świętego Piotra. Powiedział: "Noszę w sercu cierpienia narodu ukraińskiego. Oby uczyniono wszystko, co możliwe, aby jak najszybciej osiągnąć sprawiedliwy i trwały pokój". Papież wezwał do uwolnienia jeńców wojennych i powrotu ukraińskich dzieci do ich rodzin, a także z zadowoleniem przyjął zawieszenie broni między Indiami a Pakistanem.

6 maja Komisja Europejska przedstawiła plan stopniowego wycofywania się z importu rosyjskiej energii, w tym gazu, ropy i energii jądrowej. Od 2025 roku nowe umowy gazowe zostaną zakazane, a istniejące będą stopniowo wygaszane do końca 2027. Państwa członkowskie będą musiały opracować plany wyjścia do końca 2025. Inicjatywie tej towarzyszyć będzie wzmocnienie ram transformacji energetycznej i zwiększona dywersyfikacja dostaw, w szczególności skroplonego gazu ziemnego. Konkretne środki będą również ukierunkowane na import energii jądrowej i transport ropy naftowej przez rosyjską "flotę widmo".

8 maja Komisja Europejska rozpoczęła publiczne konsultacje w sprawie listy importowanych amerykańskich towarów o wartości 95 mld euro, które mogłyby zostać objęte środkami zaradczymi w przypadku niepowodzenia obecnych negocjacji ze Stanami Zjednoczonymi. Jednocześnie UE wszczyna postępowanie w ramach WTO przeciwko powszechnym cłom na samochody, które uważa za sprzeczne z wielostronnymi zasadami handlu. Rozważa również ograniczenie niektórych rodzajów eksportu do Stanów Zjednoczonych, badając jednocześnie rozwiązania dyplomatyczne i alternatywne rynki zbytu.

Aby uczcić 75. rocznicę deklaracji Schumana, Parlament Europejski podjął decyzję o ustanowieniu Europejskiego Orderu Zasługi, pierwszego cywilnego odznaczenia Unii. Ma służyć uhonorowaniu tych, którzy pracują na rzecz integracji europejskiej i jej podstawowych wartości, oraz ma na celu wzmocnienie wspólnej tożsamości Europy. Każdego roku odznaczanych zostanie do 20 osób, na podstawie rekomendacji wysokich rangą urzędników europejskich, a pierwsza ceremonia zaplanowana jest na 2026 rok.

W rezolucji przyjętej 7 maja europosłowie wzywają do przyjęcia bardziej ambitnych wieloletnich ram finansowych na lata 2028-2034, dostosowanych do dzisiejszych wyzwań geopolitycznych, klimatycznych i gospodarczych. Dokument odrzuca podejście oparte na jednym planie krajowym i nieefektywne "mega-fundusze", opowiadając się za przejrzystym zarządzaniem z większym zaangażowaniem na szczeblu lokalnym. Europosłowie wzywają do utworzenia nowego funduszu na rzecz konkurencyjności, zwiększenia wydatków na obronność bez poświęcania polityki społecznej i bardziej elastycznego budżetu. Domagają się również ścisłego poszanowania praworządności jako warunku dostępu do funduszy i wyraźnego oddzielenia spłaty zadłużenia od wydatków na programy.

8 maja europosłowie przyjęli rozwiązanie umożliwiające producentom samochodów wyrównanie emisji CO2 w latach 2025-2027, zamiast osiągania ścisłych rocznych celów. Elastyczność ta ma służyć wsparciu sektora stojącego w obliczu szybkich zmian technologicznych i silnej konkurencji. Średnia redukcja o 15% w porównaniu do 2021 roku pozostaje na niezmienionym poziomie. Teraz dokument, zatwierdzony już przez Radę, musi formalnie wejść w życie.

8 maja europosłowie przyjęli nowe przepisy nakładające obowiązek monitorowania inwestycji zagranicznych we wrażliwych sektorach, takich jak media, surowce krytyczne i infrastruktura. Teraz wszystkie państwa członkowskie będą musiały stosować zharmonizowane mechanizmy kontroli, a Komisja Europejska będzie mogła bezpośrednio interweniować w przypadku ryzyka. Celem tej reformy jest lepsza ochrona bezpieczeństwa i suwerenności gospodarczej Unii, przy jednoczesnym utrzymaniu rynku atrakcyjnego dla inwestycji.

Ministrowie spraw zagranicznych i szefowa europejskiej dyplomacji Kaja Kallas, obradujący w Warszawie 7 i 8 maja na nieformalnym spotkaniu w formacie Gymnich, omówili kluczowe kwestie związane z bezpieczeństwem. Wraz ze Zjednoczonym Królestwem potwierdzili swoje poparcie dla Ukrainy i potrzebę utrzymania presji na Rosję poprzez zaostrzenie sankcji. Centralnymi punktami dyskusji były również współpraca transatlantycka, stosunki UE-USA i zagrożenia hybrydowe dla państw członkowskich UE oraz krajów kandydujących. Uczestnicy podkreślili pilną potrzebę bardziej skoordynowanej i proaktywnej europejskiej reakcji.

8 maja w całej Europie odbyły się liczne uroczystości upamiętniające 80. rocznicę kapitulacji nazistowskich Niemiec. Prezydent Francji Emmanuel Macron przewodniczył ceremonii pod Łukiem Triumfalnym, podkreślając znaczenie obrony pokoju. Przyznał Legię Honorową Jeanowi Daikhowskiemu, członkowi ruchu oporu i ocalałemu z obławy na żydów Vél'd'Hiv. W przemówieniu wygłoszonym na Konferencji Obronnej w Londynie premier Keir Starmer podkreślił potrzebę wzmocnienia więzi z europejskimi i amerykańskimi sojusznikami dla bezpieczeństwa Zjednoczonego Królestwa oraz kontynentu europejskiego. Prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier przypomniał o znaczeniu pamiętania o przeszłości dla budowania przyszłości i ponowił swoje poparcie dla Ukrainy.

7 maja Unia Europejska i Singapur podpisały ambitną umowę o handlu cyfrowym, której celem jest ułatwienie handlu online przy jednoczesnej ochronie praw konsumentów. Porozumienie, które unowocześnia zasady handlu cyfrowego, zapewnia rzetelny transgraniczny przepływ danych, zakazuje nieuzasadnionych obowiązków lokalizacji danych i wzmacnia współpracę w zakresie regulacji. Jest to zgodne z dążeniem obu partnerów do promowania otwartych, konkurencyjnych i opartych na zasadach gospodarek cyfrowych.

6 maja lider CDU Friedrich Merz został wybrany na kanclerza federalnego bezwzględną większością głosów deputowanych Bundestagu, w II turze głosowania (325 głosów na 630 deputowanych). Tym samym zastąpił Olafa Scholza, pomimo porażki w pierwszym głosowaniu, która była scenariuszem niespotykanym od czasów powojennych. Na wniosek nowego kanclerza prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier mianował 17 ministrów federalnych. Rząd składa się z 10 mężczyzn i 8 kobiet. Po 7 mianowało CDU i SPD, a 3 CSU.

7 maja, dzień po oficjalnym objęciu urzędu, kanclerz Niemiec Friedrich Merz odwiedził Pałac Elizejski, aby kontynuować "dobrą tradycję" pierwszej podróży nowego kanclerza do Francji. Omówiono trzy podstawowe tematy: przyszłość Europy, sojusz francusko-niemiecki i obronę Europejczyków. Po wizycie w Paryżu kanclerz udał się do Polski, gdzie została przyjęty przez premiera Donalda Tuska, by omówić rozwój stosunków między dwoma krajami. 9 maja nowy kanclerz dotarł do Brukseli, gdzie spotkał się z przedstawicielami Unii Europejskiej i powtórzył, że obecne wyzwania można pokonać tylko wspólnie i będąc zjednoczonymi.

7 maja podpisano protokół ustaleń między Włochami a Cyprem w celu zwalczania nielegalnego handlu antykami i wzmocnienia współpracy kulturalnej między tymi dwoma krajami. Ministrowie kultury potwierdzili swoje zaangażowanie w ochronę dziedzictwa kulturalnego poprzez wzmocnioną współpracę, szkolenia techniczne i wymianę specjalistycznej wiedzy. Cypryjska minister kultury Vasiliki Kassianidou przedstawiła również program kulturalny Cypru i priorytety cypryjskiej prezydencji w Unii Europejskiej w 2026 roku.

9 maja prezydent Francji Emmanuel Macron i premier Polski Donald Tusk podpisali w Nancy traktat o ściślejszej współpracy między dwoma krajami. Umowa ma na celu zacieśnienie więzi np. w dziedzinie obronności, energetyki, energii jądrowej czy kultury. To strategiczne zbliżenie odzwierciedla wspólne pragnienie wzmocnienia europejskiej suwerenności. Miasto Nancy, symbolicznie wybrane, podkreśla historyczne korzenie stosunków francusko-polskich.

5 maja, po wynikach I tury wyborów prezydenckich, rumuński premier Marcel Ciolacu (PSD) podał się do dymisji. 6 maja tymczasowy prezydent Ilian Bolojan podpisał dekret mianujący tymczasowym premierem ministra spraw wewnętrznych Cătălina Predoiu z Partii Narodowo-Liberalnej (PNL). Ten ostatni oświadczył, że Rumunia musi zagwarantować demokrację i zachować euroatlantyckie wartości.

6 maja kilku przywódców wypowiedziało się na temat sytuacji w Bośni i Hercegowinie na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa. Wysoki Przedstawiciel ONZ w Bośni i Hercegowinie Christian Schmidt ostrzegł przed "nadzwyczajnym" kryzysem wstrząsającym krajem i podsycanym przez secesjonistyczne inicjatywy Republiki Serbskiej, jednostki politycznej Bośni z serbską większością. Željka Cvijanović, serbski członek rotacyjnej prezydencji, skrytykowała legitymację Christiana Schmidta, podczas gdy ambasador Unii Europejskiej w tym kraju Stavros Lambrinidi potępił inicjatywy Republiki Serbskiej, które są "sprzeczne z europejską ścieżką" i wezwał wszystkich politycznych graczy w tym państwie do "odnowienia zaangażowania kraju w postępy na drodze do UE", by wdrożyć niezbędne reformy.

Nowe badanie Eurobarometru, którego wyniki opublikowano 8 maja, pokazuje, że Europejczycy uważają kulturę za kluczowy czynnik jedności i tożsamości. 87% respondentów sądzi, że wymiana kulturalna powinna zajmować centralne miejsce w Unii Europejskiej. 88% obywateli jest zdania, że wolność artystyczna jest ważną, choć jej postrzeganie różni się w zależności od kraju. W 2023 roku prawie połowa Europejczyków wzięła udział w aktywnościach artystycznych, w porównaniu do 37% w 2013. Rosną obawy dotyczące wpływu sztucznej inteligencji na artystów, a tylko 51% respondentów uważa, że artyści są godziwie wynagradzani. Obywatele domagają się większej roli UE we wspieraniu kultury, zwiększaniu dostępności sztuki i ochronie dziedzictwa.

W opublikowanym 5 maja sprawozdaniu z działalności w 2024 roku Europejski Trybunał Obrachunkowy podkreśla swoje zaangażowanie w zapewnienie rygorystycznego i skutecznego wykorzystania środków publicznych UE. Trybunał opublikował 32 sprawozdania, a do 2026 roku planuje 69 kontroli dotyczących szerokiego zakresu tematów, od zmian klimatu po bezpieczeństwo energetyczne. W obliczu zmieniającego się kontekstu budżetowego Trybunał Obrachunkowy uwypukla znaczenie utrzymania przejrzystości i rozliczalności, pomimo wysiłków na rzecz uproszczenia przepisów. Trybunał pozostaje kluczowym podmiotem w zakresie ukierunkowywania polityki europejskiej na poprawę wyników.

Według wspólnego raportu OECD i EUIPO, opublikowanego 7 maja, w 2021 roku handel podrobionymi towarami osiągnął wartość 467 mld dolarów, stanowiąc rosnące zagrożenie dla bezpieczeństwa konsumentów, globalnej gospodarki i własności intelektualnej. Najbardziej dotknięte sektory to odzież, kosmetyki i części samochodowe. W raporcie podkreślono rosnącą pomysłowość fałszerzy, wykorzystujących nowe technologie i szybkie kanały dostaw. W obliczu tej ewolucji autorzy wzywają do intensywniejszej współpracy międzynarodowej i wymiany informacji w celu zwalczania tego nielegalnego handlu.

12 maja Alain Berset, sekretarz generalny Rady Europy, przedstawił swój raport 2025 zatytułowany "W kierunku nowego paktu demokratycznego dla Europy". Coroczny raport sekretarza generalnego ocenia stan demokracji, praw człowieka i praworządności w 46 państwach członkowskich Rady Europy przez 2 lata od publikacji ostatniego pełnego raportu w 2023 roku.

Od 13 do 24 maja odbędzie się 78. edycja Festiwalu Filmowego w Cannes, rozświetlającego europejskie kino na Promenadzie Croisette. Jury będzie przewodniczyć francuska aktorka Juliette Binoche. Ta edycja będzie hołdem dla amerykańskiego reżysera Todda Haynesa, który otrzyma Złotą Karocę w ramach Quinzaine des cinéastes.

Do 31 maja Kunstenfestivaldesarts świętuje w Brukseli swoją 30. edycję. Wydarzenie oferuje trzy tygodnie współczesnego teatru, tańca, performansu i sztuk wizualnych. Dzięki innowacyjnym dziełom obejmuje również refleksję na temat współczesnych wyzwań.

Do 28 września w Cité de l'architecture czynna jest wystawa "Mur berliński. Podzielony świat", odtwarzająca historię muru berlińskiego podczas zimnej wojny. Obejmuje ponad 200 eksponatów z 40 międzynarodowych instytucji, w tym oryginalny fragment muru. Ekspozycja analizuje życie codzienne w Berlinie Wschodnim i Zachodnim. Zbudowano ją wokół czterech obszarów tematycznych przywołujących wolność, demokrację i współistnienie w podzielonym świecie.

17 maja odbędzie się 21. Europejska Noc Muzeów. W wydarzeniu weźmie udział ponad 3000 muzeów z całej Europy, a w jego ramach organizowane są bezpłatne zwiedzania, wydarzenia, pokazy i warsztaty dla wszystkich grup wiekowych.

Do 29 czerwca Museo del Novecento w Mediolanie prezentuje wystawę prac Roberta Rauschenberga, z okazji setnej rocznicy urodzin tego amerykańskiego artysty wizualnego. Twórczość Rauschenberga - centralnej postaci w okresie przejściowym między sztuką nowoczesną a współczesną - świadczy o zaangażowaniu w wymianę pomysłów w ramach ruchów artystycznych. Ekspozycja stanowi również okazję, by ponownie odkryć włoską sztukę ze zbiorów tego muzeum.

Do 1 czerwca Narodowa Galeria Sztuki Współczesnej w Zagrzebiu prezentuje prace bułgarskiego malarza Georgesa Papazoffa, stworzone w latach 1929-1934. Papazoff uważany jest za jednego z prekursorów ruchu znanego dziś jako "surrealizm abstrakcyjny", obok innych artystów takich jak Miro, Ernst, Malkine i Masson.

Do 12 października w City Art Centre w Edynburgu prezentowana będzie wystawa "Z chaosu: powojenna szkocka sztuka 1945-2000". Wydarzenie obejmuje okres od końca lat 40. do początku lat 90. XX wieku, podkreślając zmieniające się podejście do tematów figuratywnych i krajobrazów, a także rozwój abstrakcji i pop-artu po II wojnie światowej.