"Europa pozostaje prawdziwą potęgą gospodarczą, której produkt krajowy brutto nadal konkuruje z produktem Chin i Stanów Zjednoczonych, ale perspektywy są znacznie mniej optymistyczne. Wzrost gospodarczy jest w stagnacji, co zagraża pokojowi społecznemu i stabilności politycznej, sprzyjając ekstremizmowi". Według Jean-Dominique'a Giulianiego Europa nie powinna się postrzegać wyłącznie jako potęga geopolityczna: musi również potwierdzić swoją potęgę gospodarczą i finansową, by zbudować i utrzymać siły zbrojne oraz prawdziwe wpływy dyplomatyczne.

"Aby pokonać obecne trudności, Europa nie ma innego wyboru, jak tylko przeprowadzić reformy, wzmocnić się i zaznaczyć swoją obecność. Wydaje się, że zdała sobie z tego sprawę w trybie pilnym"."The Schuman Report, State of the Union 2025" jest dostępny w języku francuskim w księgarniach oraz na stronie internetowej Fundacji, a także w formacie cyfrowym w języku francuskim i angielskim. Poruszono w nim główne aspekty nowej geopolitycznej ery, której doświadcza Unia Europejska, takie jak perspektywy rozszerzenia, europejska konkurencyjność czy inwestycje w sektorze kosmicznym. Podobnie jak co roku, niniejsza publikacja zawiera ważne artykuły, niepublikowane wcześniej mapy oraz badania statystyczne z komentarzem. Zamów ją.

10 września przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen wygłosiła orędzie o stanie Unii Europejskiej przed Parlamentem Europejskim w Strasburgu. W obliczu wojen, kryzysów bezpieczeństwa, napięć handlowych i wyzwań gospodarczych zaapelowała o zjednoczoną, niezależną i zorientowaną na przyszłość Europy. Potwierdziła wsparcie Unii Europejskiej dla Ukrainy na płaszczyźnie militarnej i dyplomatycznej, ogłaszając, że zamrożone rosyjskie aktywa będą nadal wykorzystywane do finansowania działań wojennych w ramach 19. pakietu sankcji. Ogłosiła, że Komisja Europejska planuje zawiesić dwustronne wsparcie finansowe dla Izraela z powodu aktów przemocy i dławienia gospodarki w Strefie Gazy, które zagrażają wszelkim perspektywom trwałego pokoju. I wreszcie broniła umowy handlowej zawartej ze Stanami Zjednoczonymi 27 lipca, którą określa jako "zasadniczą stabilność" w dobie "kryzysu bezpieczeństwa globalnego".

12 września przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen przewodniczyła w Brukseli trzeciej rundzie dialogu strategicznego na temat przyszłości europejskiego przemysłu motoryzacyjnego. Po zakończeniu spotkania podpisano protokół ustaleń mający na celu przyspieszenie badań i innowacji w tym sektorze oraz uczynienie Europy liderem w dziedzinie zrównoważonej i inteligentnej mobilności. Protokół łączy partnerstwo "2Zero" skupiające się na transporcie drogowym o zerowej emisji, partnerstwo CCAM, które obejmuje mobilność połączoną, współpracującą i zautomatyzowaną, oraz partnerstwo BATT4EU na rzecz innowacji w łańcuchu wartości akumulatorów, wraz z ich głównymi interesariuszami.

9 września Komisja Europejska podjęła decyzję o wstępnym budżecie i rozdziale środków w wysokości 150 mld euro na wzmocnienie gotowości obronnej w całej Unii Europejskiej. Krok, podejmowany w ramach Instrumentu na rzecz Zwiększenia Bezpieczeństwa Europy (SAFE), ma na celu wzmocnienie zdolności obronnych Unii Europejskiej i pomoc państwom członkowskim w wypełnianiu krytycznych luk, a także wspólne zakupy produktów obronnych.

9 września europosłowie przyjęli nowe przepisy mające ograniczyć marnotrawstwo tekstyliów i żywności. Zaktualizowane prawodawstwo wprowadzą wiążące cele w zakresie ograniczenia marnotrawstwa żywności, które należy osiągnąć najpóźniej do 31 grudnia 2030 roku: 10% na etapie przetwarzania i produkcji żywności oraz 30% na mieszkańca na etapie sprzedaży detalicznej i konsumpcji (restauracje, usługi gastronomiczne i gospodarstwa domowe). Ponadto producenci dostarczający tekstylia na terenie Unii będą musieli ponosić koszty ich zbiórki, sortowania i recyklingu w ramach nowych systemów odpowiedzialności producenta, które każde państwo członkowskie będzie musiało wprowadzić w ciągu 30 miesięcy od wejścia w życie dyrektywy.

10 września posłowie do Parlamentu Europejskiego przyjęli stanowisko w sprawie przyszłości wspólnej polityki rolnej (WPR) po 2027 roku (393 głosy za, 145 przeciw i 123 wstrzymujących się). Wśród przyjętych środków znalazły się: uproszczenie WPR w zakresie celów środowiskowych i społecznych, wdrożenie innowacyjnych i cyfrowych rozwiązań, takich jak obrazowanie satelitarne do kontroli gruntów rolnych, inwestycje w modernizację i rozwój infrastruktury retencji wody oraz zachęty podatkowe sprzyjające odnowie pokoleniowej.

10 września europosłowie przyjęli zmiany w mechanizmie dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM). Są one przykładem działań na rzecz uproszczenia przepisów. Mają zmniejszyć obciążenia administracyjne dla MŚP i importerów okazjonalnych w ramach tzw. Omnibusa - pakietu uproszczeń przedstawionego 26 lutego br. Nowy próg CBAM zwalnia z opłat większość (90%) importerów (głównie MŚP i osoby prywatne).

11 września europosłowie przyjęli rezolucję, której celem jest wzmocnienie jednolitego rynku poprzez uproszczenie przepisów. Jej celem jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych do 2029 roku o 25% dla wszystkich przedsiębiorstw i o 35% dla MŚP; lepsza harmonizacja, by uniknąć fragmentacji regulacyjnej; wzmocnienie wsparcia dla MŚP i start-upów poprzez ukierunkowane zwolnienia oraz rozwojowi cyfryzacji i sztucznej inteligencji.

10 września Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odrzucił skargę Austrii, która domagała się unieważnienia europejskiego rozporządzenia w sprawie taksonomii, mającego na celu skierowanie przepływów finansowych na zrównoważone działania, by osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku. W 2022 Komisja przyjęła rozporządzenie delegowane, w którym niektóre działania związane z energią jądrową i gazem ziemnym zostały uznane za działania przyczyniające się do łagodzenia zmian klimatu lub przystosowania się do nich. Austria zarzucała Komisji Europejskiej, że włączyła energię jądrową i gaz ziemny do taksonomii zrównoważonych inwestycji.

11 września Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego (EBC) podjęła decyzję o pozostawieniu trzech stóp procentowych na niezmienionym poziomie. Obecnie inflacja utrzymuje się na poziomie zbliżonym do średniookresowego celu wynoszącego 2%. Ponadto portfele programu skupu aktywów (APP) i nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP) kurczą się w umiarkowanym i przewidywalnym tempie. A niepewność rośnie: dług publiczny Francji, wzrost ceł, konflikty na świecie, zmiany w amerykańskiej polityce pieniężnej.

11 września Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) ogłosił, że przeznaczy 17,5 mld euro na wsparcie działań małych i średnich europejskich przedsiębiorstw (MŚP) na rzecz poprawy efektywności energetycznej. Zobowiązanie to, popierane przez Komisję Europejską, ma zachęcić ponad 350 000 przedsiębiorstw do oszczędzania energii, aby obniżyć ich rachunki za energię i zwiększyć ich odporność oraz konkurencyjność. Do 2027 roku inicjatywa powinna przynieść łączne inwestycje o wartości ponad 65 mld euro, służące oszczędnościom energii w MŚP.

9 września Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), organ regulacyjny i nadzorczy rynków finansowych Unii Europejskiej, opublikował swój drugi raport dotyczący monitorowania ryzyka w 2025 roku. W pierwszej połowie 2025 rynki papierów wartościowych charakteryzowały się znaczną zmiennością w miarę nasilania się niepewności na świecie, w szczególności w związku z eskalacją konfliktów handlowych. Ryzyko dla inwestorów wzrosło również na rynkach kryptoaktywów, gdzie napięcia były podsycane przez zmiany polityczne w Stanach Zjednoczonych i pojawienie się nowych modeli biznesowych wysokiego ryzyka.

15 września firma Rheinmetall, producent czołgów i pojazdów opancerzonych, ogłosiła przejęcie stoczni wojskowej Naval Vessels Lürssen (NVL), należącej do rodzinnej grupy Lürssen.

12 września, po rosyjskim ataku na Polskę w nocy z 9 na 10 września, Dania podjęła decyzję o zainwestowaniu 58 miliardów duńskich koron (7,76 mld euro) w nowy system obrony powietrznej. W przypadku systemów dalekiego zasięgu Duńczycy wybrali francusko-włoski system SAMP/T opracowany przez MBDA i Thales, zamiast amerykańskiego systemu Patriot, ze względu na napięcia dyplomatyczne między tymi dwoma krajami.

8 września premier Francji François Bayrou przegrał głosowanie nad wotum zaufania w Zgromadzeniu Narodowym stosunkiem 364 głosów do 194. Zdarzyło się to po raz pierwszy w historii V Republiki. 9 września złożył rezygnację na ręce głowy państwa wraz z całym rządem. Tego samego dnia prezydent Emmanuel Macron ogłosił powołanie na premiera dotychczasowego ministra sił zbrojnych Sébastiena Lecornu.

9 września premier Donald Tusk ogłosił zamknięcie polskiej granicy z Białorusią. Szef rządu powiedział, że "ze względu na bezpieczeństwo państwa zamkniemy granicę z Białorusią", w tym przejścia kolejowe, w związku z manewrami Zapad. Określił te ćwiczenia jako agresywne. Rosyjsko-białoruskie ćwiczenia wojskowe Zapad 2025 (Zachód 2025) odbywają się w dniach 12-16 września.

10 września prezydent Mołdawii Maia Sandu przemawiała w Strasburgu przed europosłami. W swoim wystąpieniu podkreśliła zagrożenia dla europejskich demokracji i stwierdziła, że zbliżające się wybory parlamentarne w Mołdawii (odbędą się 28 września) będą najważniejszymi w historii tego kraju. Rosja prowadzi bowiem wojnę hybrydową, w szczególności ingerując w wybory parlamentarne w tym państwie. Prezydent podkreśliła również, że dla Mołdawii przystąpienie do Unii Europejskiej nie jest jedynie procesem technokratycznym, ale "wyścigiem z czasem" w obliczu zagrożenia ze strony Rosji. Tego samego dnia europosłowie przyjęli rezolucję w sprawie "wzmacniania odporności Mołdawii wobec zagrożeń hybrydowych i szkodliwych ingerencji ze strony Rosji".

8 września Partia Pracy i Zieloni wygrali wybory parlamentarne, uzyskując łącznie 32,9% głosów. Za nimi uplasowała się skrajnie prawicowa Partia Postępu, która zdobyła 23,8% głosów, co jest jej najlepszym wynikiem od momentu powstania w 1973 roku. Dotychczasowy premier Jonas Gahr Store powinien zatem rozpocząć drugą kadencję, ale jego pozycja będzie bardziej krucha. Jego nowa koalicja rządowa powinna się opierać na partiach centrowych, socjalistycznych, ale także na skrajnie lewicowych Czerwonych i Zielonych. Łącznie to coś, co niektórzy nazywają koalicją "tutti frutti".

9 września Komisja Europejska opublikowała pierwsze roczne sprawozdanie dotyczące Instrumentu na rzecz Ukrainy. Podkreślono w nim postępy poczynione przez kraj w realizacji programu reform przewidzianego w Planie dla Ukrainy. Instrument, który stał się głównym narzędziem finansowym reform strukturalnych, pozwala Ukrainie przyspieszyć proces akcesji do Unii Europejskiej. W 2024 roku prawie 1/4 przyjętych środków bezpośrednio przyczyniła się do dostosowań do prawa europejskiego, w szczególności w takich dziedzinach jak przejrzystość rynku energii, zwalczanie zanieczyszczeń przemysłowych, oceny środowiskowe czy rozwój regionalny.

10 września przyjęto sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego. Europosłowie zachęcają rząd Ukrainy do dalszego wdrażania reform i potwierdzają zaangażowanie Unii Europejskiej na rzecz sprawiedliwego i trwałego pokoju. Zwracają się również do Komisji Europejskiej o otwarcie klastrów negocjacyjnych, by jak najbardziej przyspieszyć proces akcesji Ukrainy do Unii Europejskiej.

10 i 11 września prezydent Finlandii Alexander Stubb odwiedzał Kijów. Odbył rozmowy ze swoim ukraińskim odpowiednikiem Wołodymyrem Zełenskim. Dyskusje dotyczyły w szczególności procesu pokojowego i współpracy między Finlandią a Ukrainą. Rozmawiano o rosyjskich dronach zestrzelonych w polskiej przestrzeni powietrznej 10 września.

7 września Carlo Acutis, nazywany "geekiem Boga", został pierwszym millenialsem kanonizowanym przez papieża Leona XIV. Ten pasjonat informatyki przed śmiercią w 2006 roku stworzył stronę internetową zawierającą wykaz 136 cudów eucharystycznych. Tego samego dnia kanonizowano również Pier Giorgio Frassatiego. Apostoł ubogich, zapalony alpinista, bardzo wcześnie zaangażował się w walkę z faszyzmem, zwłaszcza z Mussolinim. Dzień wcześniej, 6 września, kardynał Christoph Schönborn beatyfikował w Estonii arcybiskupa jezuitę Eduarda Profittlicha - męczennika reżimu sowieckiego. Tym samym ten ostatni stał się pierwszym błogosławionym z Estonii.

9 września Iran i Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) uzgodniły "praktyczne warunki wznowienia inspekcji w Iranie". Porozumienie, podpisane w Kairze przez szefa MAEA Rafaela Grossiego i irańskiego ministra spraw zagranicznych Abbasa Aragcziego, kończy trwającą trzy miesiące niepewność i spekulacje dotyczące przyszłości współpracy między Teheranem a organem ONZ odpowiedzialnym za nadzór nad programami jądrowymi. Zostało zawarte nieco ponad miesiąc przed wygaśnięciem porozumienia wiedeńskiego w sprawie irańskiego programu jądrowego.

10 września polskie lotnictwo zestrzeliło "wrogie obiekty" po tym, jak Rosja naruszyła naszą przestrzeń powietrzną. Miało to miejsce po raz pierwszy od wybuchu konfliktu w Ukrainie. 19 dronów wleciało nad polskie terytorium w ramach ataku wymierzonego w Ukrainę. Inna intruzja miała miejsce u kolejnego członka NATO - w Rumunii. 12 września Mark Rutte ogłosił uruchomienie operacji nazwanej "Wschodnia Straż", by wzmocnić wschodnią flankę Sojuszu Północnoatlantyckiego elementami powietrznymi i lądowymi.

8 września Komisja Europejska opublikowała roczne sprawozdanie dotyczące relacji z parlamentami krajowymi. Wynika z niego, że obecnie w aktywnym dialogu politycznym uczestniczy szersze grono organów ustawodawczych. Jego przykładem jest w szczególności wspólny wkład tych organów w program strategiczny na cykl instytucjonalny 2024–2029 - przekazany za pośrednictwem Konferencji Komisji do Spraw Unijnych Parlamentów Unii Europejskiej (COSAC).

9 września OECD opublikowało swój raport "Spojrzenia na edukację", poświęcony w szczególności szkolnictwu wyższemu. Raport analizuje ścieżki kształcenia, różnice w integracji na rynku pracy w zależności od kierunku studiów, wskaźniki sukcesu, a także kompetencje osób dorosłych posiadających dyplom ukończenia studiów wyższych. W tym wydaniu zwrócono uwagę na utrzymujące się nierówności w dostępie do szkolnictwa wyższego. Ponadto, pomimo ogólnego wzrostu poziomu wykształcenia, w latach 2012–2023 umiejętności dorosłych w zakresie rozumienia tekstu pisanego i matematyki uległy stagnacji lub nawet pogorszeniu w większości krajów OECD.

9 września Komisja Europejska zaprezentowała "2025 Strategic Foresight Report", zatytułowany "Odporność 2.0". Chodzi o proaktywne podejście służące uczynieniu Unii Europejskiej dostatnią w okresie niepokojów, pozwalające jej przewidywać nowe wyzwania i tworzyć bezpieczną przestrzeń dla obywateli i przedsiębiorstw. Raport wymienia obszary działania, w których Europa może wzmocnić swoją odporność: zwiększenie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego wraz z podejściem technologicznym; wzmocnienie długoterminowej odporności ekonomicznej, by niwelować szoki i wspierać wzrost; eksploatowanie mocy technologii i badań, by wspierać dobrobyt i wartości; zachowanie demokracji, wolności mediów i spójności społecznej.

Do 28 września w Lyonie i do 17 października w regionie odbywa się 21. edycja Biennale Tańca. Celem tego wydarzenia jest promowanie tańca współczesnego we wszystkich jego formach. W tym roku nacisk położono na kulturę brazylijską, by uczcić 200 lat stosunków dyplomatycznych między dwoma krajami.

Do 4 stycznia 2026 roku w Muzeum Sztuk Pięknych w Gandawie odbywa się wystawa fotografa Stephana Vanfleterena. Jego fotografie przedstawiają morze burzliwe, morze gładkie jak lustro, zwodniczo spokojne lub wzburzone jak bęben pralki. Jego prace nawiązują dialog z europejskimi artystami zafascynowanymi morzem, takimi jak Gustave Courbet, James Ensor czy Victor Hugo.

Do 11 stycznia 2026 roku w Muzeum Albertina w Wiedniu odbywa się wystawa "Nowoczesny gotyk". Zaprezentowano arcydzieła od symbolizmu po ekspresjonizm, inspirowane emocjonalną siłą średniowiecznej sztuki. Na tej tematycznej ekspozycji pokazano prace wielu artystów. Łącznie około 200 dzieł.

Z okazji stulecia powstania obrazu "Trzy tancerki" autorstwa Picassa londyńska galeria Tate Modern organizuje do 12 kwietnia 2026 roku wystawę obejmującą 45 dzieł tego artysty pochodzących z kolekcji muzeum oraz z europejskich wypożyczeń.

42. edycja Europejskich Dni Dziedzictwa, która odbędzie się w dniach 19-21 września, będzie poświęcona dziedzictwu architektonicznemu. W tym roku nacisk zostanie położony na artystyczne i techniczne osiągnięcia architektury, które poza zmieniającymi się funkcjami i zastosowaniami pozostają istotnymi punktami odniesienia w historii lokalnej, krajowej i europejskiej, a także dla zbiorowej pamięci.

Aby uczcić stulecie wynalezienia pierwszego przenośnego aparatu fotograficznego Leica, Centrum Kultury Fernána Gómeza w Madrycie organizuje wystawę, która potrwa do 11 stycznia 2026 roku i obejmuje 170 zdjęć oraz oryginalną kolekcję aparatów fotograficznych, opowiadających historię ewolucji współczesnej fotografii.

Do 27 września potrwa 68. edycja jednego z najważniejszych festiwali muzyki współczesnej w Europie - Warszawska Jesień. Tematem przewodnim festiwalu jest "Prześwit" – symbol nadziei, odnowy i otwartości w świecie pełnym niepewności. Koncerty odbywają się w różnych miejscach polskiej stolicy, m.in. w Filharmonii Narodowej oraz na kilku scenach teatralnych.

Do 12 października w Domaine départemental de Sceaux odbędzie się kolejna edycja Festiwalu Oranżerii. Zgodnie ze swoją tradycją festiwal oferuje eklektyczny program, łączący muzykę klasyczną, jazz, współczesne kompozycje i hybrydowe formy artystyczne. Koncerty odbywają się w kilku miejscach, między innymi w Oranżerii, na zamku i w kościele w Sceaux.

Do 1 listopada Kolekcja Roberto Casamontiego we Florencji prezentuje wystawę "Kwiaty" z obrazami Soutine'a, Chagalla i Pisisa. Trzy arcydzieła wystawiono w ramach inicjatywy "Powrót mistrzów XX wieku".

Z okazji 300. rocznicy urodzin Petit Palais w Paryżu skład hołd Jean-Baptiste'owi Greuze'owi. Wystawa czynna do 25 stycznia 2026 roku proponuje odkrywanie dzieł artysty z perspektywy centralnego tematu jego malarstwa: dzieciństwa. Artysta stawia z empatią pytanie o miejsce dziecka w społeczeństwie XVIII wieku, jego przyszłość, jego emancypację. Jest lustrem wielkich wyzwań swojej epoki.