Mołdawianie masowo potwierdzili, że wybierają przyszłość europejską, pomimo ingerencji i manewrów destabilizacyjnych zorganizowanych przez Rosję. Głosowanie z 28 września stanowi jasne odrzucenie wpływów Rosji. Naddniestrze pozostaje puntem napięć, ale chęć secesji wydaje się skazana na porażkę. Głosowanie to przypomina, że Europa nadal ucieleśnia nadzieję, i jest mocnym przesłaniem dla Kremla, jak i zachodnich demokracji.

W ostatnich latach 27 państw członkowskich Unii Europejskiej stoi przed coraz większymi wyzwaniami. Perspektywy rozszerzenia, konkurencyjność Europy czy potrzeba inwestycji w sektorze kosmicznym to tylko niektóre z tematów przedstawionych i przeanalizowanych w tegorocznym "The Schuman Report". Raport jest obecnie dostępny w języku francuskim w księgarniach oraz na stronie internetowej Fundacji, a także na stronach dużych księgarni w wersji cyfrowej w języku francuskim i angielskim. Publikacja zawiera ważne artykuły, niepublikowane mapy i opatrzone komentarzami badania statystyczne. Zamów ją już teraz.

Po 9 latach negocjacji Unia Europejska i Indonezja zawarły 23 września na Bali umowę o kompleksowym partnerstwie gospodarczym (CEPA) oraz umowę o ochronie inwestycji (IPA). Umowa o wolnym handlu jest następstwem porozumienia politycznego zawartego 13 lipca przez przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę Von der Leyen i prezydenta Indonezji Prabowo Subianto. CEPA znosi prawie 80% ceł między UE a Indonezją. Otwiera również możliwości dla europejskich rolników, których produkty mleczne, mięso, owoce i warzywa oraz niektóre przetworzone produkty spożywcze zostaną zwolnione z opłat.

23 września w Parlamencie Europejskim ogłoszono kandydatów do Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli 2025, przyznawanej wybitnym osobistościom i organizacjom działającym na rzecz praw człowieka i podstawowych wolności. Wśród nominowanych znaleźli się m.in. Andrzej Poczobut, dziennikarz pochodzący z mniejszości polskiej na Białorusi, dziennikarze z Palestyńskiego Stowarzyszenia Prasowego, Palestyński Czerwony Półksiężyc i Agencja Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim (UNRWA), Boualem Sansal, pisarz krytykujący algierski rząd, oraz serbscy studenci. Ceremonia wręczenia nagrody odbędzie się 16 grudnia w Strasburgu.

22 i 23 września ministrowie rolnictwa i rybołówstwa debatowali nad przyszłą wspólną polityką rolną (WPR) po 2027 roku oraz wspólną polityką rybołówstwa (WPRyb). Omówili umowy z Mercosurem, Meksykiem, Stanami Zjednoczonymi, Ukrainą i Indonezją, będące w trakcie negocjacji lub finalizacji. Następnie przeanalizowali Europejski pakt na rzecz oceanów. Na koniec ministrowie przyjęli zestaw zaktualizowanych przepisów mających na celu skuteczniejsze zwalczanie niezrównoważonych praktyk połowowych stosowanych przez państwa trzecie (Zjednoczone Królestwo, Norwegię, państwa nadbrzeżne północno-wschodniego Atlantyku) w odniesieniu do zasobów ryb będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

24 września przedstawiciele państw członkowskich zatwierdzili stanowisko Rady Unii Europejskiej w sprawie wniosku Komisji dotyczącego tzw. mechanizmu tymczasowych odroczeń. Jego celem jest uproszczenie unijnych przepisów i wzmocnienie konkurencyjności Unii w dziedzinie chemikaliów. Wniosek ten jest częścią pakietu "Omnibus VI" przyjętego przez Komisję na początku lipca 2025 roku, by uprościć europejskie prawodawstwo dotyczące chemikaliów. Duńska prezydencja nadała temu wnioskowi najwyższy priorytet, by zapewnić przedsiębiorstwom w Unii niezbędną pewność prawną w odniesieniu do ich obowiązków.

23 września przedstawiciele Rady i Parlamentu Europejskiego osiągnęli tymczasowe porozumienie polityczne, którego celem jest przegląd i aktualizacja wykazów substancji zanieczyszczających wody powierzchniowe i podziemne. Porozumienie to aktualizuje normy jakości środowiska dla szeregu substancji zanieczyszczających i dodaje nowe. Aby pomóc państwom członkowskim w opracowaniu nowych metod i monitorowaniu zwiększonej liczby substancji priorytetowych, porozumienie przewiduje możliwość ustanowienia mechanizmu wspólnego monitorowania na szczeblu Unii Europejskiej. Państwa członkowskie będą miały czas na dostosowanie się do nowych norm do 2039 roku.

23 września negocjatorzy Rady i Parlamentu Europejskiego osiągnęli wstępne porozumienie w sprawie uproszczenia programu InvestEU, by wzmocnić konkurencyjność Unii Europejskiej. Celem tej operacji jest zwiększenie zdolności inwestycyjnych Unii Europejskiej, by mobilizować dodatkowe inwestycje publiczne i prywatne. Zmienione przepisy mają ułatwić państwom członkowskim udział w programie oraz uprościć wymogi administracyjne. Porozumienie wpisuje się w kontekst pakietu "Omnibus II", który służy uproszczeniu przepisów dotyczących programów inwestycyjnych Unii Europejskiej.

25 września negocjatorzy Rady i Parlamentu Europejskiego osiągnęli wstępne porozumienie w sprawie wzmocnienia Europolu, aby lepiej wspierać państwa członkowskie w walce z przemytem migrantów i handlem ludźmi. Porozumienie kładzie szczególny nacisk na wzmocnienie wymiany informacji między państwami członkowskimi a Europolem w celu poprawy współpracy na szczeblu Unii Europejskiej. Dwie strony uzgodniły, że w ramach Europolu zostanie utworzone Europejskie Centrum Zwalczania Przemytu Migrantów jako stała struktura.

22 września ministrowie przedłużyli o kolejny rok restrykcyjne środki Unii Europejskiej wobec osób odpowiedzialnych za działania destabilizujące Sudan i utrudniające jego transformację polityczną. Osoby i podmioty umieszczone w wykazie objęte są zakazem podróżowania po terytorium UE, zamrożeniem aktywów oraz zakazem udostępniania im środków finansowych lub zasobów gospodarczych, bezpośrednio lub pośrednio.

23 września, przy okazji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku, ministrowie spraw zagranicznych Niemiec, Australii, Francji, Japonii, Nowej Zelandii, Polski, Korei Południowej i Zjednoczonego Królestwa omówili kwestię wspólnych interesów Europy i regionu Indo-Pacyfiku. Kraje potwierdziły swoje poparcie dla utrzymania pokoju, dobrobytu i wzrostu gospodarczego w tym regionie. Podkreśliły również rosnące powiązania między Unią Europejską a regionem Indo-Pacyfiku w zakresie bezpieczeństwa i odporności, kładąc nacisk na potrzebę zaawansowanej współpracy w obliczu tych wspólnych wyzwań.

Z powodu "atomowej eskalacji" Iranu, Niemcy, Francja i Zjednoczone Królestwo aktywowały mechanizm "snapback", przywracający sankcje gospodarcze zgodnie z rezolucją 2231 Rady Bezpieczeństwa ONZ. Weszły one w życie 27 września i można je pogrupować w 4 pakiety: zamrożenie irańskich aktywów finansowych i zakaz dostawy technologii jądrowych; częściowe embargo na eksport broni; restrykcje finansowe i w kwestii podróży wobec osób zaangażowanych w irański program atomowy oraz wzmocnienie wszystkich tych sankcji.

26 września Europejski Bank Centralny (EBC) przedstawił wyniki platformy innowacji na rzecz cyfrowego euro i ogłosił rozpoczęcie drugiej fazy eksperymentów. Cyfrowe euro mogłoby pobudzić innowacje w europejskim systemie płatności i wzmocnić integrację finansową. Platforma zgromadziła blisko 70 podmiotów rynkowych, w tym handlowców, przedsiębiorstwa z branży fintech, start-upy, uczelnie, banki i innych dostawców usług płatniczych, w celu zbadania możliwych zastosowań cyfrowego euro.

23 września Eurojust koordynował zakrojoną na szeroką skalę operację w całej Europie, mającą na celu zakończenie oszustw inwestycyjnych związanych z kryptowalutami. Przeszukano pięć lokalizacji w Hiszpanii, w Portugalii, we Włoszech, w Rumunii i w Bułgarii, gdzie zamrożono rachunki bankowe i aktywa finansowe. Domniemany sprawca jest podejrzany o oszustwa na dużą skalę i pranie pieniędzy. 24 września wspólny francusko-włoski zespół śledczy rozbił dwie powiązane ze sobą zorganizowane grupy przestępcze zajmujące się nielegalnym handlem narkotykami i praniem pieniędzy. W ramach serii skoordynowanych działań zatrzymano 12 podejrzanych i skonfiskowano prawie 100 kg czystego złota w sztabkach.

25 września niemiecki kanclerz Friedrich Merz zaproponował wykorzystanie zamrożonych rosyjskich aktywów jako gwarancji nieoprocentowanej pożyczki dla Ukrainy na 140 mld euro, której Kijów nie musiałby zwracać, dopóki Rosja nie zadośćuczyni za straty związane z wojną. W oczekiwaniu na odszkodowanie "rosyjskie aktywa pozostaną zamrożone". Propozycja ta zostanie zaprezentowana 1 października w Kopenhadze na nieformalnym posiedzeniu Rady Europejskiej.

Od 22 września wtargnięcia niezidentyfikowanych dronów w przestrzeń powietrzną niektórych krajów nadbałtyckich spowodowały tymczasowe zamknięcie lotnisk w Oslo, Aalborgu i Sønderborgu, a przede wszystkim w Kopenhadze. 27 września drony przeleciały również nad niektórymi duńskimi bazami wojskowymi. Ani Norwegia, ani Dania nie oskarżają Moskwy, która zaprzecza wszelkiemu udziałowi w tych wydarzeniach, ale nadal rozważa się opcję rosyjską. Chociaż ataki te są niejednoznaczne, poprzednie naruszenia europejskiej przestrzeni powietrznej przez Rosję spotkały się ze zdecydowanym potępieniem członków NATO, którzy oświadczyli, iż użyją wszystkich środków, aby "bronić się i odeprzeć wszelkie zagrożenia". W związku z nieformalnym posiedzeniem Rady Europejskiej, które odbędzie się 1 października w Kopenhadze, zakazano wszelkich lotów dronów cywilnych, by ułatwić zapewnienie bezpieczeństwa podczas spotkania.

24 września firmy Safran Electronics & Defence i Rheinmetall Electronics ogłosiły podpisanie w Londynie umowy ramowej w celu zacieśnienia współpracy w dziedzinie obronności. Partnerstwo to jest wynikiem dążenia Francji i Niemiec do wspólnego budowania konkurencyjnej i innowacyjnej Unii Europejskiej. Umowa umożliwia reorganizację procesów zaopatrzenia i zapewnia wsparcie dla przyszłych wspólnych projektów. W dłuższej perspektywie pozwoli to na połączenie specjalistycznej wiedzy, by opracować zaawansowane technologie, takie jak systemy nawigacyjne w strefach pozbawionych dostępu do GNSS lub najnowocześniejsze pojazdy i urządzenia przenośne.

W wyborach prezydenckich w Irlandii 24 października startuje trzech kandydatów - dwie kobiety i jeden mężczyzna. Jim Gavin, były menedżer drużyny piłkarskiej Dublin GAA, reprezentuje partię Fianna Fáil. Partię Fine Gael reprezentuje Heather Humphreys, była minister. Partie opozycyjne połączyły siły, proponując kandydaturę Catherine Connolly, niezależnej polityczki.

25 września Inga Reguniene została zaprzysiężona na stanowisko premiera Litwy wraz ze swoim rządem. Ten ostatni składa się z 15 ministrów, w tym 6 kobiet.

Według kilku sondaży socjalistyczna partia ANO (TAK) Andreja Babisza zajmie pierwsze miejsce w wyborach parlamentarnych zaplanowanych na 3 i 4 października (około 30% poparcia). Powinna wyprzedzić centroprawicową koalicję SPOLU (RAZEM) z 20%. Następne są skrajnie prawicowe ugrupowanie SPD (12%), liberalna partia STAN - Burmistrzowie i Niezależni (11%), Partia Piratów (9,8%) i automobiliści (5%). Pytanie, z jakimi partiami ANO będzie mogło stworzyć większościową koalicję.

26 września OECD opublikowało raport sporządzony w ramach inicjatywy Unii Europejskiej na rzecz rozwoju sektora prywatnego w Bośni i Hercegowinie, kraju kandydującym do członkostwa w UE. Raport zawiera ocenę środków przewidzianych w krajowym programie reform oraz zalecenia oparte na dobrych praktykach OECD, mające na celu przyspieszenie reform i przygotowanie dalszych działań. Raport koncentruje się na pięciu obszarach: zarządzaniu przedsiębiorstwami publicznymi, uproszczeniu procedur administracyjnych, przejrzystości praktyk handlowych, wsparciu finansowym dla przedsiębiorstw oraz lepszym dostosowaniu kształcenia zawodowego do potrzeb sektora prywatnego.

22 września Komisja Europejska i Mołdawia podjęły decyzję o przedłużeniu obowiązywania obecnej umowy w sprawie transportu drogowego do 31 marca 2027 roku. Umowa ma na celu wspieranie dostępu Mołdawii do światowych rynków poprzez ułatwienie tranzytu przez kraje Unii Europejskiej i wzmocnienie powiązań tego kraju ze wspólnym rynkiem. Umowa z Mołdawią została zawarta po raz pierwszy po utracie przez nią ważnych szlaków transportowych przebiegających przez ukraińskie porty nad Morzem Czarnym i rynków eksportowych na wschodzie Ukrainy w wyniku wojny prowadzonej przez Rosję.

Partia Działania i Solidarności (PAS) - kierowana przez prezydent Maię Sandu - wygrała wybory parlamentarne, które odbyły się 28 września w Mołdawii i były naznaczone licznymi próbami ingerencji. Według oficjalnych wyników Komisji Wyborczej opublikowanych 29 września PAS uzyskała 50,16% głosów i bezwzględną większość w 101-osobowym parlamencie (55 mandatów), znacznie wyprzedzając prorosyjski Blok Patriotyczny, który uzyskał 24,19% (26 mandatów). W parlamencie będą także reprezentowane trzy inne ugrupowania (BEA - 7,9%, 8 mandatów; PN - 6,2% i 6 mandatów oraz DA - 5,6% i 6 mandatów). Frekwencja wyniosła 52,2%.

Międzynarodowa, niezależna komisja śledcza ONZ ds. Ukrainy opublikowała 22 września nowe dowody potwierdzające, że rosyjskie władze stosują tortury wobec ukraińskich cywilów i jeńców wojennych na okupowanych terytoriach Ukrainy, a także w Rosji. Komisja stwierdziła, że "różnorodność geograficzna miejsc i podobieństwo metod wskazują, że tortury były stosowane przez rosyjskie władze jako powszechna i akceptowalna praktyka".

W dniach 23–29 września odbyła się ogólna debata w ramach 80. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Jednym z najważniejszych wydarzeń było oficjalne uznanie państwa palestyńskiego przez kilka zachodnich krajów, w tym przez Francję, Belgię i Luksemburg (22 września). Następnego dnia prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump zaskoczył wszystkich, oświadczając, że Ukraina jest w stanie "odzyskać całe swoje terytorium". Zagroził Rosji sankcjami celnymi i wezwał zachodnie kraje do ostatecznej rezygnacji z rosyjskiej ropy. 21 września, poza sesją, przywódcy Unii Afrykańskiej (UA), Unii Europejskiej i ONZ potwierdzili swoje zaangażowanie na rzecz multilateralizmu oraz zrównoważonego rozwoju w Afryce.

23 września, podczas 80. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, prezydent Francji Emmanuel Macron i sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres zgromadzili przedstawicieli 68 państw, by umożliwić ratyfikację Traktatu o pełnym morzu, tzw. BBNJ, który wejdzie w życie 17 stycznia 2026 roku. Porozumienie w sprawie ochrony i zrównoważonego wykorzystania bioróżnorodności obszarów morskich niepodlegających krajowej jurysdykcji pozwoli stworzyć wiążące ramy prawne w celu ochrony i zrównoważonego wykorzystania bioróżnorodności na pełnym morzu.

Według raportu OECD, opublikowanego 23 września, wzrost światowego PKB powinien zwolnić z 3,3% w 2024 do 3,2% w 2025 i 2,9% w 2026 roku, ponieważ cła i niepewność działań publicznych hamują inwestycje i światowy handel. W pierwszej połowie 2025 roku wzrost gospodarczy okazał się bardziej odporny niż przewidywano. Można to wyjaśnić efektami antycypacji ceł nałożonych przez Stany Zjednoczone. Ponadto inflacja we wszystkich krajach G20 powinna spaść w wyniku spowolnienia światowego wzrostu gospodarczego. Jednak napięcia inflacyjne mogą powrócić.

Do 8 stycznia 2026 roku będzie się odbywać 6. edycja Kijowskiego Biennale. Obejmie szereg powiązanych ze sobą wystaw w całej Europie. Główna prezentacja będzie mieć miejsce w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, a równoległe wersje są dostępne w Muzeum Sztuki Współczesnej w Antwerpii i Muzeum Sztuki Lentos w Linzu. Biennale, z wyraźną świadomością historyczną, kwestionuje niesprawiedliwości związane ze współczesnym imperializmem. Bada te dynamiki na osi Bliski Wschód-Europa.

Do 11 stycznia 2026 roku w Muzeum Orsay w Paryżu trwa wystawa malarza Johna Singera Sargenta. Prezentuje barwny świat artystyczny Sargenta, łączący naturalizm i impresjonizm. Dzięki niezrównanej biegłości technicznej, żywej kresce i odważnym kompozycjom Sargent szybko stał się godnym następcą Velázqueza, na nowo definiując sztukę portretu pod koniec XIX wieku.

Od 2 do 23 października odbędzie się 19. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina z tradycyjnym koncertem laureatów. Konkurs Chopinowski, organizowany co 5 lat w warszawskiej Filharmonii Narodowej, jest jednym z najstarszych konkursów muzycznych tego typu na świecie. Tegoroczna edycja to początek obchodów stulecia tego emblematycznego wydarzenia, które w dalszym ciągu ujawnia największe światowe talenty pianistyczne.

Do 11 stycznia 2026 roku w Muzeum Van Gogha w Amsterdamie można oglądać wystawę "Van Gogh i Roulinsowie. W końcu razem". Po raz pierwszy portrety rodziny Roulinsów i inne dzieła Van Gogha są wystawiane razem. Po raz pierwszy zgromadzono dzieła namalowane przez Van Gogha podczas jego pobytu w Arles.

Do 25 stycznia 2026 roku Museo Storico della Fanteria w Rzymie gości wystawę "Gauguin. Dziennik Noa Noa i inne przygody". Zaprezentowano ponad sto dzieł, w tym rysunki, litografie i strony dziennika, dzięki którym zwiedzający mogą prześledzić podróże Paula Gauguina i poznać najskrytsze refleksje artysty.

Od 2 października do 15 lutego przyszłego roku londyńska Tate Britain gości wystawę "Lee Miller". Jest to największa ekspozycja poświęcona tej artystce w Zjednoczonym Królestwie. Zgromadzono na niej wiele fotografii, od francuskiego surrealizmu, przez modę, po fotografię wojenną. Zaprezentowano niektóre z mniej znanych kolekcji artystki, takie jak fotografie egipskich krajobrazów z lat 30. XX wieku.

Do 11 stycznia 2026 roku w Palazzo Reale w Mediolanie trwa wystawa poświęcona Leonorze Carrington. Ponad 60 dzieł przedstawia życie i karierę tej brytyjskiej artystki surrealistycznej. Łączą one sztukę, mitologię, ekologię, feminizm i duchowość. Ekspozycja podkreśla bliskie związki Carrington z Włochami, począwszy od odkrycia przez nią sztuki renesansu we Florencji, w okresie jej formacji artystycznej.

Do 8 marca 2026 roku Muzeum Sztuki w Bazylei (Kunstmuseum) prezentuje wystawę "Duchy: śladami nadprzyrodzonego". Ekspozycja eksploruje kulturę wizualną ostatnich 250 lat poprzez blisko 160 dzieł i przedmiotów. XIX wiek był wiekiem racjonalności, ale także wiary w zjawiska nadprzyrodzone, co podkreśla ta wystawa.

Do 12 października w Alcalá de Henares, mieście położonym w regionie Madrytu, odbywa się "Semana Cervantina". Jest to okazja do uczczenia chrztu Miguela de Cervantesa, autora "Don Kichota z La Manchy". Tydzień uroczystości obejmuje dni gastronomiczne, konferencje, odczyty, a także przedstawienia teatralne.

Do 2 listopada region Centre-Val de Loire organizuje edycję 2025 Festiwalu AR(t]CHIPEL poświęconego współczesnej twórczości. Współpraca między Centrum Pompidou a regionem opiera się na pięciu filarach: otwarciu drzwi w miejscach twórczych we wszystkich departamentach regionu, zapewnieniu dostępu do prywatnych kolekcji, umożliwieniu artystom przemieszczania się między kolejnymi edycjami, zaangażowaniu młodzieży w twórczość artystyczną oraz prezentowaniu dzieł Centrum Pompidou w nowych lokalizacjach.

28 września Europa zdołała obronić trofeum Ryder Cup w starciu ze Stanami Zjednoczonymi w Farmingdale, niedaleko Nowego Jorku. Po raz pierwszy na amerykańskiej ziemi od 2012 roku. Te wielkie, odbywające się co dwa lata zawody golfowe (zainicjowane w 1927 roku) pierwotnie rozgrywane były pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a drużyną Zjednoczonego Królestwa. Następnie w 1973 roku rozszerzono je o Irlandię, a w 1979 na kontynentalną Europę. Od tego czasu Europejczycy dominują nad Stanami Zjednoczonymi, wygrywając 13 razy, podczas gdy USA tylko 9 razy.